Ως προσωπικότητα ορίζεται, σύμφωνα με το ταξινομικό σύστημα της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM), το σταθερό πρότυπο (pattern) εσωτερικών βιωμάτων (internal experiences), το οποίο καθορίζει τον τρόπο που το άτομο αντιλαμβάνεται, σκέφτεται και συμπεριφέρεται προς τους άλλους και σχετίζεται με τον εαυτό του. Το πρότυπο αυτό διαμορφώνεται στα πρώτα χρόνια της ζωής και αποτελεί το αποτέλεσμα της αναπτυξιακής διαδικασίας, όπου αλληλεπιδρούν η ιδιοσυγκρασία, οι. περιβαλλοντικοί παράγοντες στους οποίους το βρέφος εκτίθεται, και οι ασυνείδητες και συνειδητές γονεϊκές φαντασιώσεις (parental phantasies).
Η διαταραχή προσωπικότητας (ΔΠ) (personality disorder) διαχωρίζεται από τις ποικιλίες στην έκφραση της προσωπικότητας. Διαγιγνώσκεται ως τέτοια μόνον όταν αποτελεί μια σημαντική απόκλιση από το πολιτισμικά αναμενόμενο για το άτομο, ιδιαίτερα μάλιστα όταν αυτή βρίσκεται σε δυσαρμονία ή και σαφή αντίθεση με τα άλλα άτομα. Με άλλα λόγια, το πρότυπο αυτό των εσωτερικών βιωμάτων και των συμπεριφορών, για να οριστεί ως διαταραχή προσωπικότητας πρέπει να είναι μόνιμο και δύσκαμπτο, να εμποδίζει την προσαρμογή και τη λειτουργικότητα του ατόμου, και να προκαλεί δυσφορία στους άλλους. Ορισμένες φορές η δυσφορία αυτή αφορά και στο ίδιο το άτομο στην περίπτωση αυτή έχουμε τα λεγόμενα εγω-δυστονικά χαρακτηριστικά (ego-dystonic features)].
Κύρια Σημεία
- Η διαταραχή προσωπικότητας (ΔΠ) διαχωρίζεται από τις ποικιλίες στην έκφραση της προσωπικότητας. Το άτομο με ΔΠ έχει μια σημαντική απόκλιση από το πολιτισμικά αναμενόμενο και βρίσκεται σε δυσαρμονία με τα άλλα άτομα. Τα χαρακτηριστικά είναι μόνιμα, δύσκαμπτα, εμποδίζουν την προσαρμογή και τη λειτουργικότητα του ατόμου, και προκαλούν δυσφορία στους άλλους ή και στο ίδιο.
- Κάθε διαταραχή προσωπικότητας συχνά οδηγεί σε σοβαρές επιπτώσεις, που αφορούν στο ίδιο το άτομο και στο περιβάλλον: υψηλή συχνότητα αυτοκτονιών, αποπειρών αυτοκτονίας, βίαιων συμπεριφορών και αυτοτραυματισμών, και ιδίως υψηλή συχνότητα άλλων ψυχικών διαταραχών, όπως εξάρτηση από ουσίες, μείζονα κατάθλιψη, κρίσεις πανικού, βραχέα ψυχωσικά επεισόδια.
- Το 50-60% των ατόμων που διαγιγνώσκονται με οριακή ΔΠ έχουν ιστορικό τραυματικών γεγονότων στην παιδική ηλικία. Χαρακτηριστικά στοιχεία της διαταραχής αυτής -η οποία έχει μελετηθεί περισσότερο από τις άλλες και αποτελεί σχετικά συχνή και δυσθεράπευτη οντότητα- είναι οι απεγνωσμένες προσπάθειες αποφυγής της εγκατάλειψης, είτε πραγματικής είτε φαντασιωσικής, τα χρόνια αισθήματα κενού, οργής και ματαιότητας, η υποτροπιάζουσα αυτοκτονική συμπεριφορά, και οι αυτοτραυματισμοί.
- Αν και πολλοί ασθενείς με οριακή ΔΠ αντιμετωπίζονται με ψυχοθεραπευτικές μεθόδους, στις πλέον σοβαρές περιπτώσεις η προτεινόμενη θεραπεία συνδυάζει την ψυχοθεραπεία (ατομική ή ομαδική) με τη φαρμακοθεραπεία, ή ακόμα και με τη μερική ή πλήρη νοσηλεία.